سیاره زهره

زهره (ونوس)
نگاه اجمالی

زهره یکی از سیاره*هایی است که می*توان آن را به آسانی در آسمان پیدا کرد. زهره گاهی 'ستاره شام' نامیده می*شود. این سیاره درخشان بیش از هر سیاره دیگر ، به زمین نزدیک می*شود و در نزدیکترین نقطه به 42 میلیون کیلومتری ما می*رسد. در روشنترین حالت ، پس از ماه ، درخشنده*ترین جرم آسمانی است. هنگام طلوع خورشید در مشرق دیده می*شود و هنگام غروب خورشید در مغرب. شعاع زهره نزدیک به 6100 کیلومتر و چگالی آن 501 گرم بر سانتیمتر مکعب است.









[b]سیاره دوقلوی زمین

زهره دومین سیاره خاکی از طرف خورشید و نزدیکترین سیاره به زمین است. زهره 'الهه عشق' نامیده می*شود و شباهت زیادی در اندازه و جرم به زمین دارد. زهره و زمین دوقلو هستند، زیرا جرم و اندازه تقریبا یکسانی دارند. با وجود این در سایر جهات به مقدار زیادی متفاوت هستند.
جو زهره

جو زمین و زهره بسیار متفاوت است. اکسیژن و نیتروژن گازهای اصلی جو زمین هستند، ولی در جو زهره ، گاز مسموم کننده دی*اکسید کربنوجود دارد. در بالای جو زهره ، حتی ابرهایی از اسید سولفوریک نیز یافت می*شود. یکی از ویژگیهای مهم جو زهره آن است که مانند شیشه گلخانه عمل می*کند. شیشه*های گلخانه ، پرتوهای پرانرژی خورشید را به درون گلخانه راه می*دهند و در نتیجه خاک گرمای کافی به*دست می*آورد. اما این شیشه*ها از خروج انرژی که بوسیله خاک و گیاهان تولید می*شود، جلوگیری می*کنند. از اینرو ، انرژی در گلخانه حفظ می*شود و دمای آنجا بالا می*رود (اثر گلخانه*ای).




گرمای به دام افتاده
در اثر گلخانه*ای ، گرمای منعکس شده از سطح
سیاره (فلش قرمز رنگ) توسط جو سیاره به
دام می*افتد، مانند حفظ گرما در گلخانه*ها.




در زهره نیز گاز چگال دی*اکسید کربن تقریبا همین رفتار را دارد. حفظ شدن گرما در آن ، دمای زهره را به 500 درجه سانتیگراد می*رساند، که از دمای سطحی عطارد (نزدیکترین سیاره به خورشید) نیز بیشتر است. در جو زهره ، به قدری دی*اکسید کربن وجود دارد که فشار ناشی از آن ، حدود یکصد برابر فشار جو زمین است. این فشار برابر است با فشاری که در عمق یک کیلومتری اقیانوسهای زمین وارد می*شود.
حرکت ظاهری

تقریبا چرخش دایره*ای (e=0.0068) مدار زهره نسبت به دایرة *البروج 3.39 درجه شیب دارد و دارای نیم قطر اطول 0.7233 Au و دوره تناوب مداری نجومی 224.70 شبانه *روز می*باشد. در هر مدار زهره ، عطارد و زمین سیاره*های فوق*العاده درخشانی هستند. مطالعات انتقال دوپلری راداری نشان می*دهند که سیاره*ای با یک دوره تناوب نجومی* 243.01 شبانه*روز با حرکت برگشتی می*چرخد و شیب صفحه مدار نسبت به استوایش فقط 3 درجه است. چرخش این سیاره به دور محور خود ، معکوس است و یک دور آن 243 روز زمینی طول می*کشد. در حالی که در 225 روز ، یک بار خورشید را دور می*زند. روز خورشیدی در زهره برابر 118 روز زمین است، یعنی هر سال آن دو شبانه*روز طول می*کشد.




فاصله متوسط از خورشید 108/20 کیلومتر قطر استوا 12104 کیلومتر مدت حرکت وضعی 243/01 روز زمینی مدت حرکت انتقالی 224/70 روز زمینی سرعت مداری 35/03 کیلومتر در ثانیه دمای سطحی 480 درجه سانتیگراد جرم (زمین=1) 0/81 چگالی متوسط (آب=1) 5/25 جاذبه (زمین=1) 0/93 تعداد قمر 0




مشخصه*های فیزیکی

فاصله زمین تا زهره را می*توان مستقیما توسط رادار اندازه گرفت، سپس شعاع فیزیکی آن را از روی قطر زاویه*ای بدست آورد. زهره دارای شعاع 6052 کیلومتر است که فقط 5 درصد از شعاع زمین کوچکتر می*باشد. زهره مانند عطارد هیچ قمر طبیعی شناخته شده*ای ندارد و بنابراین تنها وقتی که یک فضاپیما از آن می*گذرد، یا آنرا دور می*زند، می*توان به دقت جرم آنرا محاسبه کرد. بسیاری از سفینه*های فضایی که سعی داشتند در سطح زهره فرود آیند در اثر تراکم جو و گرمای زیاد آن نابود شده*اند، ولی سرانجام در 1975 میلادی (1354شمسی) دو سفینه روسی ، که شبیه به دستگاههای اکتشاف اعماق دریا بودند، نخستین عکسها را با موفقیت از سطح آن به زمین مخابره کردند. در این عکسها ، منظره*ای از صخره*های تیز و نمودهای هموار دیده می*شود. اندازه بیشتر صخره*ها از 30 تا 60 سانتیمتر است.






اشکال سطحی

سطح زهره را با ارسال خاک *نشینهایی برای عکسبرداری یا انتشار علامتهای راداری برای نقشه*برداری از عوارض آن می*توان مورد بررسی قرار داد. این کار اخیر فلات بلند ، آتشفشانهای غول پیکر ، حفره*های بهم فشرده و شکافهای طولانی دره*ها را آشکار کرده است. سرتاسر زهره کاملا مسطح به نظر می*رسد. اختلافات ارتفاعات سطحی کوچکند و به استثنا تعداد کمی از *نواحی مرتفع ، آنها 2 تا 3 کیلومتر ارتفاع دارند.

در سطح زهره اختلاف بین سطوح بلند و پست 112 کیلومتر است. در حالی که این اختلاف برای ماه و عطارد 4 کیلومتر و برای مریخ 25 کیلومتر و برای زمین 9 تا 20 کیلومتر است. سیمای نقشه*برداری شده زهره ، در دو نیمه جنوبی و شمالی ، بطور قابل توجهی با یکدیگر اختلاف دارد. ناحیه شمال ، کوهستانی با فلاتهای مرتفع بدون آتشفشان است. در مقابل ، قسمت جنوبی ، شامل سطح نسبتا تخت آتشفشانی زمینی می*باشد.
میدان مغناطیسی

یک هسته آهن _ نیکل که قسمتی از آن مایع است ، در مقایسه با زمین ، دلالت بر این دارد که بایستی زهره یک میدان مغناطیسی داشته باشد. چون زهره 43 مرتبه آهسته*تر از زمین می*چرخد، انتظار داریم که دیناموی ذاتی آن ضعیف*تر و شدت میدان مغناطیسی آن کمتر از زمین باشد، اما تا به امروز هیچ وسیله*ای هیچگونه میدان مغناطیسی*ای را آشکار نکرده است. اگر میدان مغناطیسی وجود داشته باشد، اندازه*گیریها دلالت می*کنند که بایستی حداقل [sup]14-[/sup]10 برابر میدان مغناطیسی زمین باشد، اما این مقدار خیلی ضعیفتر از میدان مغناطیسی است که از یک مدل دیناموی ساده انتظار می*رود.

یک توضیح ممکن آن است که: می*دانیم که میدان مغناطیسی ضرورتا صفر است. بنابراین ، ممکن است وضعیت کنونی زهره نیز چنین باشد (معکوس شدن اخیر قطبهای زمین تقریبا هر یک میلیون سال یا در آن حدود اتفاق افتاده است).




تصویری از سطح سیاره زهره

تحول سطح

پوسته زهره همانطور که تحت تاثیر ظهور دره*های تنگ و عمیق ، جایی که صفحات کمی *جدا شده*اند و نیز جلگه*های کوهستانی مرتفع ، محلی که صفحات باهم تصادم کرده*اند، قرار گرفته است. این صفحات مقداری جابه*جایی*های سطحی نیز دارند. ناحیه حفره*ای پراکنده شده زمینی بر این دلالت دارد که حرکات صفحات سطحی یک فرآیند گسترده سیاره*ای نبوده*اند. در صورتی*که ، بر روی زمین این چنین بوده است.

تاریخ اولیه زهره (دیرتر از چهار میلیارد سال قبل) بایستی از تاریخ زمینپیروی کرده باشد، زیرا این دو سیاره ، چگالی ، جرم و اندازه*های مشابهی دارند. حدس می*زنیم که زهره در حدود 4.6 میلیارد سال قبل با سایر سیارات خاکی شکل گرفته باشد. لایه*های داخلی زهره ، همانطور که برای زمین اتفاق افتاده است، به سبب گرمای داخلی تشکیل شده*اند.
رصد زهره

فضاپیماها توانسته*اند با استفاده از رادار ، نقشه 98 درصد سطح سیاره زهره را ترسیم کنند. روی هم رفته ، سطح زهره صافتر از سطح زمین است و صحراهای داغ و دشتهای وسیع آتشفشانی حدود دو سوم سیاره را پوشانده*اند. نواحی فلاتی متعددی نیز به ارتفاع چند کیلومتر در دشتها وجود دارند. ناحیه کوهستانی ماکسول مونته با ارتفاعی حدود 11 کیلومتر (6.8 مایل) بیش از حد متوسط ارتفاع ، مرتفعترین نقطه سیاره زهره است. آتشفشانها در تمام سطح سیاره پراکنده شده*اند که وسعت بعضیها به 160 کیلومتر (10 مایل) می*رسد.




سیاره*ای نه چندان مسطح
ارتفاع بعضی کوههای زهره بیشتر از
کوه اورست، بلندترین کوه زمین است.




اگر از بالای قطب شمال نگاه کنیم خواهیم دید که اکثر سیارات و قمرهای منظومه شمسی به دور محور خود چرخیده و در جهت عکس عقربه*های ساعت به دور خورشید در حال گردشند. اما جهت چرخش سیاره زهره برخلاف سایر سیارات ، در جهت عقربه*های ساعت است. دلیل قطعی این امر هنوز مشخص نیست، اما به نظر بعضی ستاره شناسان جهت چرخش سیاره زهره نیز زمانی مانند سایر سیارات بوده ، اما بر اثر تصادم با یک سیاره یا سیارک دیگر ، این جهت معکوس شده است.

روند شبیه سازی سایر سیارات به زمین ، زمین سازی نامیده می*شود. به نظر بعضی دانشمندان این روند می*تواند با کاشت هاگهای گیاهی در جو سیاره زهره شروع شود. در مورد اینکه یک موجود زمینی بتواند در دمای سیاره زهره زنده بماند تردید وجود دارد. ولی فرض بر این است که هاگهای دی*اکسید کربن موجود در جو زهره را جذب کرده، از طریق فتوسنتز اکسیژن آزاد خواهند کرد. این کار منجر به زنجیره*ای از حوادث شده و احتمالاً شرایط حیاتی مناسبتری از آنچه که ما از آن مطلع هستیم بوجود خواهد آورد. [/b]