گریز «ایرانی‌ها» از مشاوره

بی میلی به مشاوره

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ؛
بیش از ۱۵ سال از راه اندازی نخستین مراکز رسمی‌مشاوره روان‌ شناسی در کشور گذشته است. نبود فرهنگ مراجعه به روان‌شناس و روانپزشک از رسانه ملی گرفته تا خود روان‌شناسان دهان به دهان می‌گشت که شهروندان ایرانی به ویژه طبقات متوسط و پایین جامعه به درک حل مشکل به کمک مشاور نرسیده‌اند. بدین ترتیب به دنبال آگاه سازی جامعه از خدمات مشاوره و معرفی هرچه بیشتر روان‌شناسان و همزمانی رشد آمار اختلالات سطحی و عمیق روانی در جامعه، مردم نیز به این نتیجه رسیدند که گرفتن مشاوره هنگام مواجهه با کوه مشکلات و ضعف در قدرت مقابله و حل مسئله یک ضرورت است. ابتدای امر طبقه مرفه جامعه و تحصیلکرده‌ها از جمله مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره بودند حتی با وجود نرخ بالای تعرفه‌های مشاوره! اما به تدریج که سایر طبقات جامعه نیز به نتیجه مشابه کمک از مشاوره رسیدند، صورت مسئله نیز تغییر کرد.

هزینه بالای خدمات روان‌شناسی باعث شد تا تمایل بخش قابل توجهی از طبقات متوسط و پایین جامعه به مشاوره وروان درمانی کم رنگ شود. از سویی تحت پوشش بیمه نبودن این نوع خدمات نیز مزید برعلت شد تا همچنان مردم با مشکلات خود به تنهایی دست و پنجه نرم کنند. البته برخی روان‌شناسان نیزبا استناد به تخصصی بودن امورمشاوره و پروسه طولانی درمان، چندین برابرتعرفه قانونی وزارت بهداشت از بیمارپول می‌گیرند و درنبود نظارت دقیق بر عملکرد مراکز خصوصی مشاوره و مشخص نبودن تعرفه، مبالغ گزافی مطالبه می‌کنند. از این رو قابل پیش بینی است که تعداد قابل توجهی از افراد با وجود نیاز جدی به مشاوره و مراجعه به روان‌شناس، بعد از یک یا دو جلسه فرآیند درمان را‌‌ رها می‌کنند و بدبینی در ضعف مهارت روان‌شناسان در موفق عمل نکردن به مشکلات آنان شدت می‌گیرد.

گم شدن مشکلات روانی در میان اختلاف آمارها

به دنبال آمارهایی هرچند متناقض از گسترش مشکلات روحی و روانی درجامعه، باز هم مراکز مشاوره و روان‌شناسان کانون توجه قرار می‌گیرند. به گفته مهدی تهران‌دوست، رئیس انجمن روانپزشکی کودک ونوجوان، براساس مطالعات گسترده‌ای که درسطح کشورانجام شده «۱۵ تا ۲۵ درصدافرادزیر ۱۸ سال درایران دچارمشکلات روانی هستند». این در حالی است که مدیرکل سلامت روان وزارت بهداشت گفته: «آخرین بررسی شیوع‌شناسی بیماری‌های روانی درکشوربعداز ۱۰ سال طی سال‌های ۸۹ و ۹۰ درسراسرکشور ودر جمعیت ۱۵ تا ۶۴ انجام شد که نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که به طورمتوسط شیوع بیماری‌های روانی درجامعه ما ۲۳. ۶ درصد است که این میزان درزنان ۲۶. ۵ درصد و درمردان ۲۰. ۸ درصد است که البته نسبت به آ‌مار ۲۰ سال قبل رشد چندانی رانشان نمی‌دهد». اما حتی کمترین ارقام ارائه شده نیز بیانگر وجود معضلات جدی ونگران‌ کننده درجامعه است و در حالی که به گفته برخی روان‌شناسان، ابتلابه آشفتگی‌های روانی درایران روند افزایشی به خود گرفته، مسئولان همچنان آمارمشابهی از ارقام نسبت به سال‌های گذشته اعلام می‌کنند!

۵۰ درصد ناامید، ۳۷ درصد مضطرب!

محمد باقرلاریجانی، رئیس سابق شورای سیاستگذاری وزارت بهداشت در این باره گفته که «برخی مطالعات نشان می‌دهد که ۲۰ درصد کودکان کشوردرگیرمشکلات رفتاری وروانی هستند.» «آخرین مطالعات انجام شده درباره وضعیت سلامت روان کودکان (مربوط به سال‌های ۸۸ تا ۸۹) نشان می‌دهد دربرخی مناطق کشور، ۵۰ درصد کودکان دچارغمگینی و ناامیدی و ۳۷ درصد کودکان دچارنگرانی واضطراب هستند.» اومی‌گوید که بررسی‌های وزارت بهداشت «نشان می‌دهد ۱۲ درصدکودکان دو تا ۱۴ سال کشور، تنبیه‌های شدید بدنی وبیش از ۵۰ درصد آنان تنبیه‌های کلامی‌راتجربه کرده‌اند». روان‌شناسان می‌گویند: «یکی ازموانع دست یافتن به آماردقیق دراین حوزه قطع پروسه درمانی پس از جلسات اولیه از سوی مراجعه کنندگان است و درصد اندکی نیزبیماری خود را تا یک دوره بیشتر پیگیری نمی‌کنند.»

شیوع بیماری‌های روانی به ۳۵ درصد رسید

احمد نوربالا، عضوهیأت علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران اما با استناد به تحقیقات انجام شده طی سال‌های ۷۸ و ۸۷ به ایسنا گفته میزان شیوع اختلال‌های روانی درمیان ایرانیان درفاصله ۹ سال ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده وبه اندکی بیش از ۳۴ درصد رسیده است. او با اشاره به مطالعه جدیدی که طی سال جاری درباره میزان شیوع بیماری‌های روانی درحال انجام است، تاکیدمی‌کند: این روند همچنان سیر صعودی داشته وبه بیش از ۳۵ درصدرسیده است. حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با اشاره به روند روبه رشد بیماری‌های روانی درجامعه ایرانی با ارائه‌ آخرین آمار وزارت بهداشت، آ مار ۳۴ درصدی مردم تهران به یکی ازانواع اختلالات روانی را اعلام می‌کند.

تعرفه‌های بلاتکلیف خدمات مشاوره و روان‌شناسی

به گفته دبیرانجمن علمی‌و روان‌شناسی بالینی ایران کم توجهی مسئولان به حمایت‌های بیمه‌ای ازخدمات روان‌شناسی بالینی، ازمشکلات مردم دراستفاده ازاین خدمات است. مهرداد کاظم زاده می‌گوید: «با توجه به نیازبه رجوع هفتگی بعضی ازمراجعه کنندگان به روان‌شناس بالینی وعدم حمایت‌های بیمه‌ای، اقشار زیادی ازمردم ازدریافت خدمات روان‌شناسی بالینی محروم می‌شوند». اما مسئله‌ای که دراین بین وجود دارد نرخ‌های سرسام آوراین گونه مراکز با ندیده گرفتن حمایت‌های بیمه‌ای است که مراجعه کنندگان را از مراجعه به روان‌شناس برحذر می‌دارد! نرخ ارائه خدمات مشاوره برای ۳۰ تا۴۵ دقیقه مشاوره با ۲ تا ۶ ماه وقت از پیش تعیین شده، از۴۰ هزار تومان تا ۱۵۰ هزار تومان، متغیر است. بدین ترتیب مبنای قانون اخذ تعرفه‌ها، نه تعرفه‌های پزشکی مصوب بلکه با تشخیص خود روان‌شناسان و مشاوران تعیین می‌شود. نتیجه آن نیز محرومیت بخش اعظمی‌از جامعه از خدمات این نوع مراکز درمانی و مشاوره است.

خدمات روان درمانی بیش از ۲۰ دقیقه تعرفه ندارد

دکترعباسعلی ناصحی، رئیس اداره بهداشت روان وزارت بهداشت علت نابسامانی درمیزان دریافتی توسط مشاوران و روان‌ شناسان را به دلیل اعمال نظر شخصی روان‌شناسان دانسته و معتقد است آنچه باعث بالا بودن میزان دریافتی روان‌شناسان از مردم می‌شود نظرشخصی روان‌شناسان و نبود تعرفه مشخص برای خدمات روان درمانی ومشاوره در مطب است. براساس استانداردهای وزارت بهداشت به ازای هر ویزیت ۲۰ دقیقه‌ای دربخش خصوصی تعرفه ۱۷هزارتومانی مشخص شده اما متاسفانه شورای عالی بیمه ووزارت بهداشت برای جلسات پس ازویزیت بیمار و نیازسنجی که تحت عنوان مشاوره و روان درمانی برگزار می‌شود تعرفه‌ای در نظرنگرفته‌اند.

افزایش تنش‌های روانی در جامعه

اما واقعیت این است که این داستان را به آسانی پایانی نیست، در این میان ضعف‌های سیستم بهداشتی ودرمانی کشوراز دیگر موارد مهم‌تر است. هر ساله پیشنهاد تعیین تعرفه مشاوره و روان درمانی طرح می‌شود ولی به نظر می‌رسد هیچ جدیتی در پس آن نیست. چرا که بیمه‌ها زیر بار پوشش خدمات روان درمانی درمطب‌ها نمی‌روند. با وجود آسیب‌هایی که به دلایل متعددی نظیر شرایط سخت اقتصادی،... بسیارخطرناک ‌ترازگذشته افراد و خانواده‌ها را تهدید می‌کنند اقدامی‌که بیش ازهمه به نفع مردم است تداوم پیگیری و درمان مشکلات رفتاری و اختلالات روانی افراد است که تنها در سایه انصاف روان‌شناسان و پوشش بیمه‌ای مراجعان در پرداخت هزینه‌های درمانی انجام پذیر است. اکنون که جامعه‌شناختی نسبی از جایگاه واقعی روان‌شناس در زندگی پیداکرده، وقت آن است تا نظارت دقیقی ازسوی مسئولان مربوطه بر تعرفه‌های روان درمانی صورت گیرد. در غیر این صورت باید منتظر تهدیدهای جدی تری مبنی بر تغییر باور مردم نسبت به این جایگاه و افزایش تنش‌های احتمالی در جامعه بر اثر مشکلات روانی موجود در پس نقاب اجتماعی آنان بود.