روزنامه هفت صبح: شاید بارها از زبان دانشجویان کلماتی مثل فاند، پذیرش، اپلای و ... به گوشتان خورده باشد؛ یا اصلا خودتان قصد داشته باشید در آینده ای نزدیکب رای ادامه تحصیل به یک کشور خارجی سفر کنید و سوالات زیادی درباره این موضوع به ذهنتان نقش بسته باشد. در این گزارش قصد نداریم از خوب یا بد بودن پدیده خروج نخبگان از کشور سخن بگوییم یا با ردیف کردن هفت خوان جلوی چشمتان، شما را از این تصمیم منصرف کنیم. در این مطلب فقط پروسه پذیرش گرفتن در دانشگاه های خارجی را مرور می کنیم و در ادامه نگاهی خواهیم داشت به دغدغه ها و احوالاتت کسانی که جایی آن سوی مرزهای وطنشان را برای ادامه تحصیل انتخاب کرده اند.
1- هزینه ها چقدر است؟
بگذارید از نقطه صفر شروع کنیم. تصور کنید شما برای ادامه تحصیل کشوری مثل آمریکا یا کانادا را انتخاب می کنید. از همین ابتدا یک جیبتان را برای هزینه «تحصیل» باید کنار بگذارید و دیگری را برای هزینه زندگی. تحصیل در اکثر دانشگاه های این دو کشور به طور عادی با پرداخت شهریه مقدور است. مقدار شهریه هم به ایالت و دانشگاه مورد نظر بستگی دارد؛ ولی معمولا تحصیل در یک دوره ارشد یا دکترا بین 20 تا 25 هزار دلار در سال هزینه دارد. برای هزینه جاری زندگی هم باید چیزی حدود سالانه 10 هزار دلار کنار بگذارید. البته این مورد بستگی به جایی که در آن ساکن هستید و سبک زندگی شما دارد.
2- تحصیل رایگان وجود ندارد؟
با خواندن قسمت قبل لابد اولین سوالی که در ذهن شما نقش می بندد این است که پس ماجرای تحصیل رایگان چیست؟ خیلی از خانواده از پرداخت چنین هزینه هایی برای تحصیل فرزندشان برنمی آیند، بنابراین دانشجویانی که سطح علمی بالاتری دارند دنبال پذیرش full fund می افتند.
این نوع پذیرش یعنی دانشگاه، هم هزینه تحصیل شما را می دهد و هم هزینه زندگی. جدا از آن سالانه 30 هزار دلار هم به شما حقوق می دهند که روی پروژه های تحقیقاتی کار کنید. البته این نوع پذیرش فقط مختص دوره دکتراست. گرفتن این پذیرش، برای افرادی که مدرک ارشد خود را در همان کشور گرفته اند راحت تر است و مدت زمان فراغت از آن هم بستگی به استاد راهنما دارد که شما را تایید کرده و تحت نظر او فعالیت می کند. به طور کلی در کشورهای کانادا و آمریکا تحصیل در دوره دکترا یک شغل محسوب می شود و باید به محصلان حقوق پرداخت شود.
3- آیا به کمک هزینه ها امید هست؟
اگر قصد دارید به امید وام و قسط و قرض دل به دریا بزنید، از همین حالا بدانید در کشوری مثل آمریکا به دانشجویان خارجی وام دانشجویی نمی دهند. بورسیه های دولتی هم معمولا به تعداد محدودی دانشجوی نخبه تعلق می گیرد که آنها هم با کلی آزمون و مصاحبه و هفت خوان رستم شناسایی می شوند.
«فاند» هم که قبلا در مورد آن صحبت کردیم مختص دکتره دکتراست و برای دوره کارشناسی ارشد اگر به دانشجویی تعلق بگیرد، حداکثر رقمی حدود 15 هزار دلار خواهد بود و هزینه تحصیل را هم تامین نمی کند. حالا می رسیم به بحث شیرین کمک هزینه های مالی. به طور کلی کمک هزینه مالی به 3 شکل وجود دارد؛ (Teacher Assistantship) TA و (Research Assistantship) RA و Fellowship یا Scholarship. TA ها کسانی هستند که کلاس های حل تمرین برگزار می کنند یا آزمایشگاه ها را اداره می کنند. در دانشگاه های آمریکا دانشجویان هر ترم می توانند درخواست TA شدن بدهند و اگر پذیرفته شدند حقوقی دریافت می کنند که معمولا برای هزینه تحصیل و زندگی کافی است. RA ها هم افرادی هستند که کمک هزینه ای بابت کمک به پیشبرد یک پروژه علمی از سوی دانشگاه با تایید استاد مربوطه دریافت می کنند.
4- انتخاب دانشگاه
وقتی دو دوتا چهارتای هزینه های تحصیل در خارج از کشور را انجام دادید باید در اولین گام دانشگاه مورد نظرتان را انتخاب کنید. برای این کار شما می توانید فهرستی از همه دانشگاه هایی که مایلید در آنها ادامه تحصیل بدهید تهیه کنید و همزمان برای همه آنها درخواست بفرستید. فقط باید دانشگاهی را انتخاب کنید که مدرک آن مورد تایید وزارت علوم ایران باشد که بعدا بتوانید در داخل کشور از آن استفاده کنید. پس از انتخاب دانشگاه باید فرم درخواست را تکمیل و پرداخت هزینه ای کمتر از 100 دلار آن را برای دانشگاه ارسال کنید. درخواست شما توسط کمیته ای در دانشگاه مقصد، با نگاه به معدل مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و آزمون زبان انگلیسی بررسی می شود.
5- نمره زبان انگلیسی
همه متقاضیان تحصیل در دانشگاه های خارج از کشور باید در یکی از امتحانات رسمی زبان انگلیسی مثل تافل یا آیلنس شرکت کرده و نمره مورد نظر را کسب کرده باشند، ضمن اینکه بعضی دانشگاه ها به نمره آزمون GRE هم نیاز دارند که نسبت به تافل و آیلتس آزمون سخت تری محسوب می شود. در حال حاضر این آزمون ها در چند نوبت داخل کشور برگزار می شود اما اگر زمان آزمون در داخل را از دست بدهید مجبور می شوید برای آزمون مجدد به یکی از کشورهای همسایه مثل ترکیهس فر کنید. هزینه هر بار آزمون هم حدود 150 دلار است و حداقل نمره مورد نیاز برای هر دانشگاه متفاوت است.
6- ترجمه و ارسال مدارک
در مرحله بعد شما باید کلیه مدارک تحصیلی و ریزنمرات را در دفاتر رسمی ترجمه کرده و برای دانشگاه مقصد ارسال کنید. همراه با این مدارک باید رزومه و مستندی با عنوان SOP آماده کنید و هدفتان از تحصیل در آن رشته و دانشگاه را توضیح بدهیدا. بعد از این مرحله تازه باید یاد استادان قدیمی بکنید و امیدوار باشید شما را فراموش نکرده باشند چونب رای تکمیل مدارک نیاز به «توصیه نامه» دارید. یعنی باید از سه استاد دانشگاه معرفی نامه بگیرید که هر چه استادتان مشهورتر باشد شانس بیشتری برای پذیرفته شدن دارید.
حالا می رسیم به یکی از سخت ترین مراحل کار، جایی که شما قبل از دریافت پذیرش باید یک استاد راهنما از همان دانشگاه پیدا کنید. برای این کار شما می توانید با مراجعه به سایت رسمی دانشگاه استادانی که می توانید نظر آنها را از نظر علمی جلب کنید شناسایی و با آنها مکاتبه کنید. در ماه های مهر و آبان هم مکاتبه با استادهای خارجی خیلی منطقی نیست چون تعداد درخواست ها در این مقطع زمانی زیاد می شود و ممکن است اصلا استاد مورد نظر ایمیل شما را نبیند!
اگر آزمون زبان خود را زودتر داده باشید می توانید اواخر تابستان مکاتبات خود را انجام دهید. اگ ردر دانشگاه های خوب داخلی تحصیل کرده باشید که شانس شما بالا می رود اما اگر خیلی معدل خوبی کسب نکرده اید هم نگران نباشید. مورد داشتیم شخصی با معدل 12 از یک دانشگاه معمولی داخلی در یکی از دانشگاه های ایالات متحده پذیرش گرفته است!
نکات درگوشی از زبان دانشجوها
با گسترده شدن بحث دریافت ویزای تحصیلی کاربران زیادی در صفحه ها و اتاق بحث های مختلف در اینترنت اقدام به بازگو کردن تجربه های شخصی خود کرده اند. در ادامه بخشی از نظرها و تجربیات کاربران را به اختصار دسته بندی کرده ایم. ذکر این نکته ضروری است که ممکن است برخی از این نظرها و تجربیات در شرایط و دانشگاه های مختلف متفاوت باشد و یا در گذر زمان کارایی خود را از دست داده باشد.
- فوت و فن اپلای کردن
1- معدل لیسانس برای بیشتر دانشگاه های دنیا به عنوان عاملی که در حدود 50 درصد عامل ارزیابی داوطلبان است.
2- دانشگاهی که از آن فارغ التحصیل شده اید، هر چه شناخته شده تر باشد در افزایش شانس شما موثرتر هستند.
3- تعداد و کیفیت مقالات شما حدود 20 تا 40 درصد در افزایش شانس شما در گرفتن بورس موثر است.
4- نمره آزمون جی آر آی یا جیمت برای دانشگاه های آمریکا و کانالدا هر چه نمره بالاتری داشته باشید شانس شما را بیشتر می کند.
5- یک عاملی که بسیاری به آن توجه نمی کنند نمرات دروسی مثل ریاضی و آمار هست که در انجام کارهای پژوهشی بسیار موثرند.
6- پروپوزال تحقیقاتی شما و نحوه ساختاری آن و امکان انجام و ... حدود بین 5 تا 50 درصد موثر است مثلا در استرالیا به جرأت می شود گفت بعد از معدل مهمترین عامل است.
7- توصیه نامه اساتید شما نیز بین 5 تا 10 درصد در افزایش شانس شما موثر است.
8- نامه SOP یا موارد مشابه شما هم بسیار مهم هستند.
9- فاکتور شانس فاکتوری است که خیلی کم به آن توجه می شود. متقاضیان باید بیشتر از 10 جا اپلای کنند. خیلی از دانشگاه ها اصلا درست بررسی نمی کنند و خیلی راحت ممکن است اپلیکیشن شما توجهی به خودش جلب نکند تا اینکه ظرفیت پر و بقیه ریجکت شوند ولی اکثرا حدود 20-15 جا در همه رنک های مختلف اپلای کردندن و یکی از آنها خوب درآمده است.
داشتن یک دانشگاه رنک پایین برای سوپاپ اطمینان کار خیلی خوبی نیست. باید چند داشته باشید ... در ضمن بهتر است در تعدادی دانشگاه خصوصی اپلای کنید. امسال شرایط مالی برای دانشگاه های public خوب نبوده و پذیرش های کمتری داشتند در مقایسه با دانشگاه های خصوصی.
10- تجربه شخصی برخی ها در بررسی درخواست ها و ددلاین ها، ریزنمرات و مینیمم ها، اساتید و پاسخ هایشان و در ترم های بهار و پاییز و تابستون و ... نشان داده دانشگاه های آمریکا روش های متفاوتی دارند و متمایز از یکدیگر هستند. بعضی ها به مینیمم حساس هستند و بعضی ها نه. بعضی ها مثلا نمره جی آر آی بالا را عامل چشم پوشی معدل تلقی می کنند و ... برخی کاربران با ایمیل های بسیار به استادان و graduate officer یا secretary یا advisor ها به این نتیجه رسیده اند که بهتر است حتما بالای مینیمم را داشته باشند. همچنین حتی در صورت اطمینان 100 درصد از اینکه از هاروارد پذیرش می گیرند باز هم دانشگاه های رنک متوسط و حتی پایین را فراموش نکنند.
- چگونگی پرداخت شهریه
1- بسیاری از دانشگاه ها به هیچ عنوان عذر شما را قبول نمی کنند و پیش از حضور در شهر مورد نظر باید شهریه آنها را پرداخت کرد. تنها توصیه کاربرها برای این دسته از افراد آن است که اقوام و آشنایانی در خارج از کشور پیدا کنند تا از کارت اعتباری آنها پرداخت کنند.
2- برخی دانشگاه ها با این موضوع کنار آمده اند و شما در زمان پر کردن فرم ها شماره کارت اعتباری و رمزهای آنها را برایشان ایمیل می کنید تا خودشان شهریه را برداشت کنند. برای این منظور کارت های اعتباری مختلف خارجی توسط شرکت ها و موسسات داخلی به فروش می رسد که می توانید از آنها استفاده کنید.
3- نیازی وجود ندارد که کارت های اعتباری به نام شخهص درخواست دهنده باشد.
4- حتما باید مشخصات کامل – نام، آدرس و ... –دارنده کارت را وارد کنید، در غیر اینصورت با مشکل مواجه خواهید شد.
5- اگر شخص مطمئنی سراغ ندارید به ناچاغر باید از شرکت های پرداخت استفاده کنید و فقط درصدی کارمزد باید پرداخت کنید.
- چه زمان باید در آزمون تافل شرکت کرد؟
1- در اکثر دانشگاه ها یک سال قبل از ترمی که برای پذیرش مدنظر هست، امتحانات را باید داده باشید. مثلا اگر برای پاییز سال دیگه می خواهید اقدام کنید امسالآبان باید امتحانتان را بدهید. دانشگاه های آمریکا و کانادا اکثر از این قوانین تبعیت می کنند.
2- این موضوع ضرورتا در همه جا یکسان نیست و بسته به کشور، دانشگاه و مقطع مورد پذیرش تفاوت دارد. مثلا مقطع دکترا در کشورهای اروپایی مانند هلند، دانمارک و حتی آلمان ددلاین را ابلاغ نمی کنند و شما هر وقت مدارکتان آماده شد و پوزیشن دکترای خالی هم پیدا کردید اپلای می کنید.
3- نیتجه هر آزمون تافل تنها تا دو سال اعتبار دارد و بعد از دو سال کاملا بی اعتبار است و باید مجددا در آزمون شرکت کنید.
4- هر وقت امتحان تافل بدهید، تا دو هفته بعد جوابش می آید و نهایتا تا دو هفته هم به دانشگاه های آمریک ریبپورت می شود. پس هر موقع که ددلاین دانشگاه باشد، سعی کنید حداکثر تا یکی دو ماه قبلش امتحان را بدهید.
- هزینه ترجمه مدارک
قیمت های دارالترجمه های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد اما به صورت عرف هزینه ها معمول حول و حوش این قیمت ها در نوسان است:
1- کارشناسی: یکسری کامل دانشنامه + ریزنمرات 8 ترم کارشناسی در مجموع می شود 65000 تومان.
(48000 ریزنمرات + 12000 دانشنامه + 5000 هزینه تمبر) که تایید دادگستری هم داردا. هر سری نسخه اضافی کامل از دانشنامه + ریزنمرات 8 ترم کارشناسی می شود 25000 تومان.
(16000 ریزنمرات + 4000 دانشنامه + 5000 هزینه تمبر) که تایید دادگستری هم دارد.
2- کارشناسی ارشد: یکسری کامل دانشنامه + ریزنمرات 4 ترم کارشناسی ارشد در مجموع 41000 تومان.
(24000 ریزنمرات + 12000 دانشنامه + 5000 هزینه تمبر) می شود که تایید دادگستری هم دارد. هر سری نسخه اضافی کامل از دانشنامه + ریزنمرات 4 ترم کارشناسی ارشد می شود 17000 تومان.
(8000 ریزنمرات + 4000 دانشنامه + 5000 هزینه تمبر) که تایید دادگستری هم دارد.)
3- تایید وزارت امور خارجه: برای هر سری کامل (دانشنامه + ریزنمرات) مبلغ 12000 تومان (3000 تومان برای هر صفحه) دریافت می کنند. هر صفحه ریزنمرات با فونت ریز را دو صفحه حساب می کنند!
ارسال مدارک
1- اگر تعداد دانشگاه هایی که می خواهید ثبت نام کنید زیاد است بهترین روش برای کم شدن هزینه پست این است که همه مدارک را در یک پاکت بگذارید و برای یکی از دوستانتان در آمریکا بفرستید بعد آن شخص از آنجا برای دانشگاه ها پست کند.
2- دذانشگاه دو نوع آدرس پستی معمولا دارند. یکی خلاصه پستی مثل P.O.Box که فقط خود پست می تواند معمولا با آن کار کند و اگر شما مثلا با یکی از انواع courier service بخواهید بسته ارسال کنید آنها نمی توانند deliver کنند و به خاطر همین در دفتر قبول مرسوله اگر ببینند آدرس به این شکل است بسته را قبول نمی کنند. به خاطر همین دانشگاه ها یک آدرس دیگر هم می گذارند برای courier delivery که شما باید آنها را از سایت پیدا کنید یا تماس بگیرید که در اختیارتان بگذارند.
3- یکی از روش های مناسب برای آنکه استرس آدرس اشتباه را نداشته باشید این است که به نزدیکترین اداره پست مراجعه کنید و با پرداخت پول کمی یک صندوق پستی بگیرید که شماره دارد. این شماره آدرس شما می شود و دیگر لازم نیست اسم خیابان و ... را بنویسید. تقریبا همه ادارات پست صندوق پستی ارائه می دهند.